Khu hành chính kinh tế đặc biệt: Kinh nghiệm quốc tế và những lợi thế của Vân Đồn

Đặc khu kinh tế hay khu kinh tế tự do, khu kinh tế đặc biệt được thành lập trong một quốc gia nhằm thu hút đầu tư và trong và ngoài nước bằng các biện pháp khuyến khích đặc biệt.

Các đặc khu kinh tế đã có lịch sử phát triển hàng trăm năm với sự hình thành các “Cảng tự do” đầu tiên ở Ý vào năm 1527 và khu vực Châu Á Thái Bình Dương vào đầu thế kỷ 18.  Mô hình Khu kinh tế (KKT) hiện đại đầu tiên được thành lập tại Puerto Rico năm 1942. Các mô hình này dần được nhân rộng tại nhiều quốc gia châu Á như: Ấn Độ, Hàn Quốc, Đài Loan, Malaysia, Singapore…vào cuối thập kỷ 60. 

Đặc khu kinh tế Thâm Quyến, Trung Quốc

Số lượng các KKT tăng nhanh qua từng thời kỳ, từ 9 khu tại 9 nước vào những năm 60 đến 111 khu tại 40 nước vào cuối những năm 80 và tới năm 2008 đã có trên 3.000 khu tại trên 135 quốc gia, trong đó có nhiều nước đang phát triển. 

Các đặc khu hành chính – kinh tế phát triển thành công đã tạo nên một khu vực động lực kinh tế tầm vóc quốc gia và quốc tế, biến khu vực có đặc khu trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, kinh doanh dịch vụ và du lịch đẳng cấp thế giới. Thực tế tại các quốc gia thành công cho thấy, đặc khu hành chính – kinh tế góp phần cải cách mạnh mẽ chế độ phát triển kinh tế của quốc gia, đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế của đất nước, biến những vùng đất trước đó lạc hậu, kém phát triển thành những khu vực văn minh, hiện đại, giàu có, năng động. 

Đặc khu kinh tế Incheon Hàn Quốc.

Đặc khu hành chính – kinh tế thành công đã góp phần tạo lập niềm tin của nhà đầu tư đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài vào môi trường kinh doanh của quốc gia sở tại. Mặt khác, đặc khu hành chính – kinh tế đi vào hoạt dodọng và khai khác có hiệu quả thì tác động lan tỏa tích cực sẽ rất lớn, kích thích thúc đẩy các doanh nghiệp mở rộng đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh hay cung cấp hàng hóa, dịch vụ cho đặc khu.

Đến những lợi thế “vàng” của Vân Đồn

Ở Việt Nam, những năm gần đây, các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao sau 25 năm phát triển cũng đã bộ lộc những hạn chế, thiếu động lực phát triển đột phá. Qua thực tiễn phát triển các đặc khu kinh tế của thế giới đã đặt ra vấn đề phải xây dựng mô hình phát triển mới với thể chế vượt trội, tạo động lực tăng trưởng cho đất nước.

Ông Nguyễn Văn Thành – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cho biết, với tiềm năng, lợi thế sẵn có, tỉnh Quảng Ninh đã chủ động nghiên cưu, đề xuất Bộ Chính trị, Chính phủ lựa chọn Vân Đồn để xây dựng trở thành đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt với mục tiêu trở thành khu vực tăng trưởng cao với phương thức quản lý mới, có môi trường, có môi trường sống hiện đại, tạo ra được giá trị mới và tăng cao, nâng cao thu nhập bình quân đầu người và đóng góp cho ngân sách Nhà nước. Qua đó góp phần đưa Quảng Ninh trở thành trung tâm giao lưu quốc tế, giữ vai trò dẫn dắt sự phát triển của vùng kinh tế trọng điểm.

Hạ tầng giao thông tại Vân Đồn đã được đầu tư hoàn thiện đồng bộ

Vậy tại sao Quảng Ninh lại chọn Vân Đồn chứ không phải là một địa phương khác để xây dựng khu hành chính kinh tế đặc biệt. Theo đánh giá của các chuyên gia, Vân Đồn có vị trí địa kinh tế, chính trị chiến lược quan trọng đối với trong nước và quốc tế, được đặt trong quy hoạch phát triển liên hoàn quốc gia, nằm trên đường trung chuyển chiến lược từ khu vực Đông Á xuống Đông Nam Á, ASEAN – Trung Quốc, là khu vực tăng trưởng nhanh, trung tâm phát triển năng động nhất thế giới. 

Tại Vân Đồn, hạ tầng giao thông, hạ tầng kỹ thuật – xã hội đang được đầu tư hoàn thiện theo hướng đồng bộ, hiện đại, có hệ thống giao thông kết nối với giao thông quốc gia và quốc tế cả bằng đường bộ, đường hàng không quốc tế, đường biển.

Ngoài các lợi thế về tài nguyên du lịch, truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời, dân số hiện tại còn ít, thuận lợi trong việc sắp xếp dân cư, bố trí và phát triển các phân khu chức năng, Vân Đồn đã và đang nhận được sự ủng hộ của Trung ương và các bộ, ban, ngành, sự đồng thuận, hưởng ứng và tham gia tích cực của nhân dân và nhà đầu tư. 

Thi công đường băng cảng hàng không quốc tế Vân Đồn

Từ kinh nghiệm thành công của các đặc khu hành chính, kinh tế trên thế giới và tình hình thực tiễn của Việt Nam thời gian qua, có thể khẳng định, Vân Đồn đã cơ bản hội tụ đủ các điều kiện về vị trí chiến lược, tiềm năng, giá trị khác biệt, nguồn nhân lực chất lượng cao..Để Vân Đồn thực sự trở thành đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt, rất cần có thể chế hành chính, cơ chế chính sách vượt trội có sức cạnh tranh khu vực và quốc tế, bộ máy hành chính tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, chuyên nghiệp và cạnh tranh quốc tế.